Chặt to, kho mặn

Mỗi lần có dịp về quê, thể nào tôi cũng tìm cho bằng được o bán bánh bèo ở góc chợ, dưới cây vông già. Đó là đĩa bánh bèo “chặt to, kho mặn” như cách ví von của người nhà quê, về cái sự thô mộc của lối ẩm thực dân dã.

Những chiếc bánh bèo với nét ẩm thực nhà quê mộc mạc

Không mỏng mảnh, yểu điệu như cái bánh bèo bé xíu, mỏng tang vốn thấy ở phố thị, mỗi cái bánh bèo của o dày sịch. Độ dày của bánh, nói một cách hình ảnh, một lão nông chỉ cần ăn dăm cái, đã đủ sức cuốc hết sào ruộng…

Tôi mê món bánh bèo của o từ bé, mỗi lần được theo mẹ ra chợ. Bánh đựng trong cái thúng tre, xếp từng lớp trên tấm lá chuối. Bàn tay o thoăn thoắt đặt bánh vào đĩa. Thoăn thoắt chầy dầu lên mặt bánh. Thoăn thoắt rắc nhụy. Rồi ghé cái đĩa vô miệng chai nước mắm, té một ít để vừa đủ xâm xấp.

Mê món bánh ấy bởi cái màu trắng tinh của bánh ánh lên vẻ vàng óng của dầu lạc khử ném và những hạt đậu phộng giã nhỏ lấm tấm. Miếng bánh cho vào miệng mềm múp, có vị thơm gạo ruộng, thấm tháp nước mắm pha vừa tới. Thích nhất là cái chầy dầu bằng sống lá chuối đập dập. Và cái dao xắn bánh bằng thân tre, được chẻ, gọt rất khéo. Dùng cái dao tre xắn, cho bánh vào miệng, ghé môi húp tý nước mắm từ đĩa… Ngon không cách chi tả xiết. 

Mới đây về quê, như thường lệ, tôi lại ghé chợ, tìm gánh bánh bèo dưới gốc vông già. Không còn o ở đó. “Bây chừ cái bánh chặt to kho mặn ấy không nhiều người dùng. Bánh bèo chừ phải mỏng mới ngon’’. Chị bán bánh trẻ phân trần…

Dò mãi, cuối cũng, tôi cũng tìm được o, bây chừ về mở quán bánh tại nhà.

Trên hiên nhà, bếp bánh vào chiều cũng vừa đỏ lửa. Ngọn lửa bùng lên, trùm gần kín chiếc nồi hấp bánh. Những mẻ bánh của ngày nào xa ngái vẫn còn đây. Những chiếc bánh dày sịch, trắng tinh có cái xoáy “trâu” ở giữa như cái lúm đồng tiền trên má người đẹp quê mười bảy. Vẫn cái chầy dầu bằng sống lá chuối và cái dao bằng tre. “Khó nhất là để bánh có được cái xoáy ấy. Lửa phải đỏ rực, trùm hết đít soong. Gạo làm bánh phải là gạo gốc trồng ở quê. Nước pha bột phải đủ 3 sôi hai lạnh…”. O bán bánh vừa tiếp thêm củi vào bếp, lý giải.

Hôm ấy, tôi cứ nấn ná mãi bên lò bánh bèo của o. Để ngắm nhìn những đĩa bánh chân chất hương đồng gió nội. Ẩn trong đó là nét đẹp mộc mạc, thân quen của một món ăn “chặt to, kho mặn” đi ra từ đồng ruộng… Cả những bí quyết nghề có lẽ đã được đúc kết từ xa xưa, làm nên một nét đẹp về văn hóa ẩm thực….

Bài, ảnh: Kim Oanh