Độc đáo xuyến chi xào tỏi

Thường thì công chúng chỉ biết đến xuyến chi là loài hoa dại, mọc hiền lành bên những con đường làng, bên vách núi hay ven bờ sông. Với những cánh trắng tinh khôi, mỏng manh bao quanh lớp nhụy vàng, xuyến chi góp phần tô nét đẹp cho thiên nhiên và nhiều khả năng là một phần trong những nỗi nhớ dành cho ký ức. Thế nên, tôi đã rất bất ngờ khi biết, công chúng có thể dùng xuyến chi để chế biến món ăn, một món rau sạch “độc, lạ” toàn bộ từ thiên nhiên: Xuyến chi xào tỏi.

Độc, lạ xuyến chi xào tỏi

Một ngày trời mưa nhẹ, khi đang lang thang lên miền núi, tôi đứng bên đám xuyến chi để chụp vài bức hình. Có người phụ nữ đang hái xuyến chi nhằm chuẩn bị bữa tối. Hào hứng giới thiệu về món ăn dân dã mà độc đáo, chị sốt sắng mời tôi (dù chưa từng quen biết) dùng bữa. Sự thân thiện dễ mến “dẫn” tôi đến căn nhà gỗ của gia đình chị. Bữa cơm ấm cúng với cá suối kho nghệ, canh bầu nấu tôm và món rau “lạ” này.

“Cứ ăn đi rồi có thể sẽ ghiền”. Tôi chậm rãi nếm miếng xuyến chi mà chủ nhà tận tay gắp mời. Cảm giác đầu tiên là mùi vị hăng hăng lấn át. Nhưng chỉ đến nửa bữa cơm, tôi đã có cảm nhận “bén”. Vị nhẫn nhẫn của xuyến chi hòa trong mùi tỏi phi là sự kết hợp hoàn hảo.

Người phụ nữ chỉ cho tôi bí quyết làm món “độc” này. Chị nhấn mạnh rằng, mùa mưa là mùa mà những chiếc lá xuyến chi cho hương vị ngon nhất, là mùa để con người ăn thứ rau của đất trời. Xuyến chi là loại cây có tính chất hút độc quanh môi trường sống, nên hái cũng cần chọn nơi sạch sẽ. Hái mớ rau đọt non về là chần qua với nước sôi, không cần luộc lâu quá như rau khoai, rau muống. Thao tác này để hạn chế bớt mùi hăng của xuyến chi.

Xào tỏi thì dễ rồi. Bóc một mớ tỏi rồi giã nhỏ. Chờ dầu nóng lên trên chảo thì cho tỏi vào. Tỏi hơi vàng thì thêm rau vào đảo nhanh tay, thêm muối, nước mắm vào cùng lúc này là đủ. Món xuyến chi xào tỏi chỉ cần nhanh tay nhanh mắt một chút. Rau hái đúng mùa thì lẫn trong cái mùi hăng hăng cố hữu là sự ngọt hậu sau cùng.

Sau này cứ đến mùa mưa, tôi lại đi kiếm những mớ xuyến chi về chế biến. Đúng là loại rau này chỉ hợp với xào tỏi. Chấm cũng không, mà xào kèm với bất cứ thứ gì cũng không. Nghĩa là nó cần đứng một mình thì người ăn mới có thể cảm nhận được những hoang dại ngọt ngào của loại rau trời cho.

Ít ai nghĩ, loại rau dại này có thể ăn được. Cũng có người ăn vì tò mò rồi e ngại trước mùi hăng, vị nhẫn. Nhưng với những ai đã ghiền, xuyến chi là món ngon và lành. Cũng như vị đắng của xà lách xoong, loài rau mọc tự nhiên nơi khe suối đã “gây nghiện” đối với tương đối khá người.

Bây giờ khó thấy món rau xuyến chi hiện diện ở nhà hàng nào đó, vì chẳng ai đi hái xuyến chi để bán, mua cả. Muốn ăn, tự đi hái mà thôi. Nhưng có thể một ngày nào đó, xuyến chi xào tỏi sẽ từ bếp nhà “bước ra”, để làm một món đặc sản trong nhà hàng, bởi sự quyến rũ của vị đắng ngọt ngào từ một loài hoa dại sạch, đẹp tinh khôi mà thiên nhiên ban tặng.

Bài, ảnh: YÊN THƯỜNG