Ngon lạ củ cải khô kho riềng, sả

Mỗi mùa nắng đều hiện về với sự rộn ràng nhất. Khi cá trích, cá cơm vào vụ, mạ mua về trước để ủ nắm.

Ngoài khả năng “hao cơm” thì củ cải kho riềng, sả cũng hợp khi ăn với cháo

Cái kho hàng mùa mưa của mạ luôn chứa nhiều ẩn số. Đó là thẩu mắm cà được cất phía dưới cái sập lúa. Đùm măng khô được treo tuốt trên cao. Cạnh đùm măng là đùm củ cải được bọc kỹ mấy lớp. Rồi cả đậu xanh, đậu phụng, ớt khô, bắp hạt… Cứ thế, mùa khó khăn lại trở thành sự đủ đầy theo cách giản đơn nhất. Ẩn số đó chính là thứ những món ăn đầy lạ kỳ mà đôi khi mình không tưởng tượng được.

Mỗi mùa nắng đều hiện về với sự rộn ràng nhất. Khi cá trích, cá cơm vào vụ, mạ mua về trước để ủ nắm. Rồi nhà có đu đủ hay cà pháo thì tranh thủ phơi để ướp cùng với cá. Vậy là đông về có mắm cà mặn mà, để qua mùa rét. Cả mấy búp măng mọc quanh nhà nữa. Măng nhỏ thì ăn ngay, măng to thì cắt nhỏ, luộc rồi phơi. Đến khi mưa, rét thì mang ra nấu xáo với lạc rang giã mịn. Những món mùa đông hiện về, khó có thể thiếu món củ cải kho riềng sả “hao cơm” mà trong phút ngẫu hứng nào đó, mạ đã nghĩ ra.

Tôi vẫn luôn tự hào về khả năng biến tấu của mạ. Từ cái bắp chuối bình thường để thành “thịt gà chay”. Từ mấy lát măng khô cũng thành món “bò kho” riêng biệt. Thì những lát củ cải khô kết hợp với riềng, sả … khỏi nói anh em chúng tôi ngon miệng đến thế nào.

Thời gian khi còn nhỏ, nhà hay trồng củ cải mỗi khi ra tết. Và khi đến hè thì đã cho thu hoạch. Một phần ăn ngay với các món xào, kho, hầm lấy nước. Phần còn lại, luôn nhiều hơn, mang phơi khô. Củ cải phơi khô làm nên nhiều món đặc biệt. Có hôm mạ kho với nước tương, có hôm làm mềm ra để xào với tóp mỡ. Thế mà, món ấn tượng nhất từ củ cải mà đến giờ được ăn vẫn cảm giác y như lần đầu, đó là củ cải khô kho cùng riềng sả. Bây giờ, nhớ hương vị ngày xưa thì cũng mua đôi ba ký củ cải ngoài chợ về phơi.

Riềng, sả là hương vị chính dễ nhận thấy nhất khi ăn món này. Nhưng còn rất nhiều gia vị khác để tạo nên sự đặc biệt cho món ăn như gừng, nghệ, tỏi, ớt, và cả quả thơm nữa. Cũng không hiểu sao mạ có thể kết hợp thật nhiều thứ như vậy, dù vậy ngon thì phải nói là “nhức nách”. Phần nguyên liệu cứ đi quanh nhà là có, là quả thơm vừa chín, riềng sả nơi bờ ruộng, gừng tỏi thì có bao giờ thiếu trong bếp.

Tôi đã thấy mạ làm thật tỉ mỉ cho món ăn này. Trước tiên là ngâm củ cải khô cho ngấm nước và mềm ra, rồi vắt ráo. Riềng, gừng thì thái sợi. Sả xắt lát. Tỏi, ớt, nghệ thì giã nhỏ. Thơm thì gọt vỏ, cắt lát mỏng rồi vắt riêng phần nước. Thơm càng ngọt thì món ăn càng ngon. Khi mọi thứ sẵn sàng thì mới bắt đầu xào nấu.

Đầu tiên, mạ cho ít mỡ heo vào chảo để phi cùng với nghệ và sả. Khi sả lên mùi thơm, nghệ hơi róm lại thì cho những phần hương liệu còn lại vào cùng một thời điểm. Tiếp tục phi lên để tạo mùi thơm. Sau đó cho phần xác thơm và củ cải. Rồi nêm nếm muối, nước mắm. Phần nước thơm cho vào sau để tạo độ ngọt tự nhiên cho món ăn. Có nghĩa là, món ăn sẽ lại thật lành vì các loại nguyên liệu đã sẵn vị ngọt ngon.

Thường thì nấu ăn, phần cảm quan của tay, của mắt thật quan trọng. Thật khó để định đoán chừng nào muối, chừng nào tiêu, chừng nào lửa, chừng nào thời gian. Sự tập trung và tận tâm mới mang đến một món ăn hoàn hảo đúng nghĩa. Mạ cũng chưa bao giờ ghi ra rõ để nói với con mình là 2 muỗng muối, 3 muỗng nước mắm hay bao nhiêu ml dầu. Mọi thứ đều tự nhiên và phù hợp. Những gì mạ nấu đều ẩn hiện những điều rất riêng để mỗi đứa ngon luôn nhận diện được hương vị.

Củ cải khô kho riềng sả là món có phần nguyên liệu được chuẩn bị dài dòng nhất. Nó đi từ mùa nắng tới tận mùa mưa mới được thưởng thức. Bởi thế, xuất hiện những món ăn không chỉ trong nhất thời muốn là có mà phải ấp ủ từ những giọt sương của mùa xuân, cái nắng của mùa hạ rồi mùa đông mới ngon lành, ấm áp đến thế.

Bài, ảnh: YÊN THƯỜNG